Już ponad 20 lat temu 4 luty został ustanowiony Międzynarodowym Dniem Raka. To dzień, w którym warto wyrazić swoje wsparcie dla pacjentów onkologicznych, ale również zadbać o swoje zdrowie i profilaktykę nowotworów. Wczesna wykrywalność ma kluczowe znacznie w późniejszej terapii jak i znacznie zwiększa szansę na wyleczenie.
Pierwsze fazy nowotworów często przebiegają bezobjawowo lub niespecyficznie. Występujące u pacjentów symptomy są składane na karb podeszłego wieku, chorób współistniejących lub popularnych schorzeń. Dlatego należy być wyjątkowo czujnym i obserwować swój organizm, aby w porę zareagować i przeprowadzić odpowiednią diagnostykę.
Wg badań Światowej Organizacji Zdrowia i Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem prognozy na najbliższe 10-20 lat wskazują na to, że nowotwory będą główną przyczyną zgonów ludzi na całym świecie. W krajach wysokorozwiniętych mężczyźni najczęściej chorują na nowotwór prostaty, płuc, jelita grubego, u kobiet natomiast najczęściej diagnozuje się nowotwory piersi, jelita grubego, płuc. Za powstawanie 1/3 nowotworów odpowiedzialne jest palenie papierosów oraz narażenie na wdychanie szkodliwych substancji zawartych w dymie tytoniowym. U palaczy najczęściej diagnozowane nowotwory to rak płuc, przełyku, gardła, jamy ustnej, żołądka, trzustki. Rakotwórcze działanie papierosów potęguje spożywanie alkoholu, który wyzwala czynniki kancerogenne.
Za powstawanie kolejnych 1/3 nowotworów odpowiedzialny jest nasz styl życia oraz sposób odżywiania. Największą dynamikę wzrostu zachorowań i zgonów zarówno u kobiet jak i u mężczyzn wykazuje rak jelita grubego. Czynniki, które są odpowiedzialne za jego etymologię to dieta obfitująca w tłuszcze, sól, mięso, cukry, produkty wysoko przetworzone oraz brak aktywności fizycznej. Niestety coraz częściej możemy zaobserwować taki model odżywiania w krajach rozwiniętych.
Wg badań odpowiednio zbilansowana i zdrowa dieta może uchronić nas przed rozwinięciem od 30-40% nowotworów. To w jaki sposób odżywiamy się ma kluczowe znaczenie w zachowaniu zdrowia. Zaobserwowano, że poszczególne składniki odżywcze wykazują między sobą synergiczne działanie, stąd dieta powinna cechować się właściwościami antyoksydacyjnymi oraz przeciwzapalnymi. W dostępnych publikacjach pojawiają się doniesienia o protekcyjnym wpływie diety śródziemnomorskiej oraz azjatyckiej. Podstawą tych diet są produkty odżywcze bogate w cenne związki o potencjalnym działaniu przeciwnowotworowym, takie jak antyoksydanty, błonnik pokarmowy, polifenole, zdrowe tłuszcze.
Jak powinna wyglądać dieta o właściwościach przeciwnowotworowych?
- Polifenole roślinne- znajdują się one w owocach i warzywach i innych roślinach. Ich protekcyjny mechanizm polega na osłonie komórek przed uszkodzeniem ich DNA przez czynniki kancerogenne i wolne rodniki. Dobrymi źródłami polifenoli są zielona herbata, winogrona, jagody, oliwa z oliwek, orzechy, ziarna, kakao, yerba mate oraz niektóre warzywa (w szczególności strączkowe) . Przedstawicielem polifenoli jest resweratrol , którego głównym źródłem są skórki czerwonych winogron. Uważa się, że wykazuje on działanie przeciwnowotworowe i wpływa na różne etapy kancerogenezy.
-karotenoidy – to rozpuszczalne w tłuszczach barwniki roślinne. W prewencji nowotworów znaczące działanie wykazuje β-karoten, likopen, luteina, zeaksantyna. Źródłem tych bioaktywnych składników są żółte, pomarańczowe, zielone warzywa i owoce takie jak marchew, pomidory, czerwona papryka, dynia, szpinak, kapusta włoska, melon. Likopen ze wszystkich znanych karotenoidów wykazuje szerokie spektrum działań prozdrowotnych, w tym szczególny jego potencjał potwierdzono w prewencji raka prostaty. Jego najlepszym źródłem są pomidory, jednak paradoksalnie najlepiej przyswajalny jest w przetworach, zupach, musach, sokach i przecierach, w porównaniu do świeżego pomidora.
- błonnik pokarmowy – to nie ulegające strawieniu, jadalne składniki roślin. Dieta bogata w błonnik wykazuje działanie prozdrowotne zarówno w chorobach układu sercowo-naczyniowego jak i w niektórych schorzeniach nowotworowych. Wg Światowej Fundacji Badań nad Rakiem produkty bogate w błonnik pokarmowy wykazują działanie ochronne w stosunku do raka jelita grubego oraz prawdopodobne działanie ochronne w stosunku do raka przełyku. Błonnik skraca czas pasażu jelitowego, przez co zmniejsza czas kontaktu potencjalnych kancerogenów z błoną śluzową jelita grubego, wiąże kwasy żółciowe z potencjalnymi kancerogenami, zmniejsza pH treści jelitowej i stymuluje rozwój korzystnej mikrobioty. Błonnik znajdziemy w produktach pełnoziarnistych z pełnego przemiału, w grubych kaszach, ciemnych makaronach, nieprzetworzonych owocach oraz warzywach, najlepiej ze skórką.
-selen – jest składnikiem licznych enzymów antyoksydacyjnych, przez co wykazuje działanie ochronne w stosunku do komórek, wzmacnia odpowiedź immunologiczną, ma działanie przeciwzapalne, wpływa na metabolizm kancerogenów. Znajdziemy go głównie w rybach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, orzechach brazylijskich, nasionach słonecznika.
- wapń - jego działanie ochronne jest różnorodne i wynika z jego wpływu na wzrost komórek. Badania wskazują na to, że ogranicza wzrost zmienionych nowotworowo komórek jelitowych, wiąże wtórne kwasy żółciowe i kwasy tłuszczowe co deaktywuje je i ochrania nabłonek jelita. Opisano również ścisły związek pomiędzy witaminą D a wapniem, których połączenie może zmniejszać nawet o 20 % ryzyko wystąpienia raka piersi.
-witamina D – zaobserwowano ścisły związek pomiędzy poziomem witaminy D3 w surowicy, a występowaniem nowotworów. Może wykazywać ona działanie ochronne przed rozwojem raka trzustki
- witamina C i E - to antyoksydanty. Wymiatają one wolne rodniki, które odpowiadają za uszkodzenia DNA. Badania potwierdzają, że o zmniejszenia zachorowalności na nowotwory, między innymi trzustki, przełyku, żołądka, jamy ustnej. Niedobór tych witamin w ustroju może spowodować inicjacje procesu kancerogenezy.
- wielonienasycone kwasy tłuszczowe - badania potwierdziły, że kwasy z rodziny Omega-6 mogą mieć potencjalny wpływ na proces nowotworzenia, w przeciwieństwie to kwasów z rodziny Omega 3, które mogą przyczyniać się do zmniejszenia wystąpienia nowotworów min. sutka, jelita grubego, trzustki, płuc, żołądka.
-probiotyki i prebiotyki – w ostatnim czasie wpływ mikrobioty na zdrowie jest poddany intensywnym badaniom. Korzystny skutek zdrowotny przypisywany jest niektórym szczepom bakterii kwasu mlekowego Lactobacillus oraz Bifidobacterium. Modyfikują one metabolizm składników pożywienia, przez co zyskują aktywność biologiczną. Dodatkowo wykazują działanie przeciwzapalne oraz wiążące potencjalne związki kancerogenne.
- dieta z niskim indeksem glikemicznym – jest to dieta oparta o węglowodany złożone z niskim indeksem glikemicznym, bogata w warzywa, owoce, rośliny strączkowe, pestki i orzechy, produkty z pełnego przemiału. Nie powoduje ona nagłych wyrzutów insuliny oraz pozwala na utrzymanie stałego poziomu glukozy we krwi, co chroni przed narażeniem na utrzymywanie się permanentnego stanu zapalnego w organizmie. Może mieć istotne znaczenie w patogenezie chorób nowotworowych, między innymi piersi, jelita grubego, prostaty, trzustki, żołądka, jamy ustnej czy też przełyku.
Odpowiedni model żywienia, obfitujący w produkty pochodzenia roślinnego, które są bogate w błonnik oraz antyoksydanty, zwłaszcza te o niskim indeksie glikemicznym, obecność w diecie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, przede wszystkim znajdujących się w rybach morskich, może odegrać znaczącą rolę w profilaktyce chorób nowotworowych.
Istotne jest wykrycie nowotworu we wczesnych fazach kancerogenezy. Warunkiem sukcesu będzie monitorowanie swojego stanu zdrowia, cykliczne badania i czujność co do mogących pojawić się objawów.
Bibliografia:
Redakcja naukowa Alina Potrykowska, Zbigniew Strzelecki Janusz Szymborski, Janusz Witkowski Zachorowalność i umieralność na nowotwory, a sytuacja demograficzna Polski, , Warszawa 2014
Justyna Zalega , Dorota Szostak-Węgierek, Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część I. Polifenole roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy
Justyna Zalega , Dorota Szostak-Węgierek, Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część III. Diety o właściwościach przeciwnowotworowych
Informacje podane na tej stronie służą wyłącznie celom edukacyjno-informacyjnym i nie powinny być użyte do diagnozowania lub leczenia jakiejkolwiek choroby czy schorzenia. W przypadku konieczności diagnozy lub leczenia należy skonsultować się z lekarzem.
Właścicielem, administratorem i wydawcą sklepu internetowego Herbeo.pl jest Herbal Pharmaceuticals Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie, Rynek Główny 28, 31-010 Kraków, tel. 12 356 56 44, zarejestrowaną przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, XI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000691511, kapitał zakładowy w wysokości: 120 000 zł, NIP: 6762535004.
Korzystanie ze sklepu internetowego jest bezpłatne. Zamieszczone w nim informacje, opisy ofert, zdjęcia, teksty, artykuły oraz wszystkie dane nie mogą być kopiowane (zarówno w całości jak i w części), powielane ani zmieniane bez uprzedniej pisemnej zgody Herbal Pharmaceuticals Sp. z o.o., zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 z późniejszymi zmianami).