Kleszcze giganci w Polsce: co warto wiedzieć i jak się zabezpieczyć?

W ostatnich latach coraz częściej w mediach pojawiają się doniesienia o ekspansji nietypowych gatunków kleszczy na terenie Europy, w tym także w Polsce. Duże zainteresowanie i niepokój wzbudzają zwłaszcza tzw. „kleszcze giganci” z rodzaju Hyalomma, które mogą osiągać nawet do 2 cm długości i charakteryzują się wyjątkową ruchliwością. Jakie zagrożenia niosą ze sobą te egzotyczne pajęczaki? Gdzie można je spotkać i czy da się w jakiś sposób ograniczyć ryzyko kontaktu z nimi?

Budowa kleszcza Hyalomma

Kleszcz Hyalomma jest większy od naszych rodzimych kleszczy. Ma marmurkowe ubarwienie w odcieniach brązu i czerni, co czyni go łatwym do rozpoznania. Jego ciało dzieli się na przednią część (gnathosoma), zawierającą narządy gębowe, i tylną (idiosoma), która może się rozciągać podczas pobierania krwi.

Cechy szczególne:

• Narządy gębowe: Hypostom z ząbkami pozwala mocno zakotwiczyć się w skórze żywiciela.
• Nogi: Długie i wyposażone w narządy Hallera, pozwalające wykrywać ciepło i ruch.
• Aktywne polowanie: W odróżnieniu od innych kleszczy, Hyalomma wędruje w poszukiwaniu żywiciela, przemierzając nawet kilkaset metrów.

1. Czym są „kleszcze giganci” i dlaczego warto na nie uważać?

Kleszcze z rodzaju Hyalomma wywodzą się głównie z rejonów o klimacie śródziemnomorskim i z Bliskiego Wschodu. Mimo że jeszcze do niedawna w Polsce były uznawane za prawdziwą rzadkość, obecnie pojawiają się w cieplejszych i bardziej nasłonecznionych regionach, zwłaszcza na południu i zachodzie kraju. W dużej mierze wpływa na to ocieplenie klimatu, które sprzyja rozprzestrzenianiu się tych egzotycznych pajęczaków.

Co je wyróżnia? Przede wszystkim rozmiar – dorosłe osobniki mogą mieć nawet 2 cm długości, co jest znacząco większe niż u powszechnie występujących w Polsce kleszczy (np. z rodzaju Ixodes). Mają też charakterystyczne, pręgowane odnóża i, w przeciwieństwie do „rodzimych” kleszczy, które zwykle czyhają na swoje ofiary w zaroślach, „kleszcze giganci” potrafią aktywnie podążać za potencjalnym żywicielem. Oznacza to, że w sprzyjających warunkach są w stanie pokonać nawet kilka metrów, by dotrzeć do człowieka lub zwierzęcia.

Ponieważ kleszcze Hyalomma mogą przenosić różnorodne patogeny, w tym wirusy wywołujące gorączkę krymsko-kongijską, zaleca się szczególną ostrożność przy kontaktach z tymi pajęczakami. Nie chodzi tu o panikę, lecz o świadomość i odpowiedzialne podejście do kwestii bezpieczeństwa podczas spacerów w lasach, na łąkach oraz na terenach trawiastych.

2. Gdzie można spotkać kleszcze Hyalomma?

Jak wspomniano, kleszcze z rodzaju Hyalomma preferują rejony z cieplejszym i bardziej suchym klimatem. Obecnie notuje się je przede wszystkim w południowej i zachodniej części Polski, gdzie mają duże szanse na znalezienie odpowiedniego środowiska do rozwoju. Szczególnie upodobały sobie tereny trawiaste i pastwiska, na których łatwo o zwierzęta hodowlane – krowy, owce czy konie stanowią dla nich potencjalnych żywicieli.

Jednak nie tylko rolnicy powinni zachować czujność. Osoby lubiące aktywnie spędzać czas na łonie natury – spacerowicze, rowerzyści czy biegacze – także mogą spotkać te kleszcze w wyższych partiach roślinności na polanach czy łąkach. Warto zatem pamiętać o podstawowych środkach ostrożności za każdym razem, gdy wchodzimy na teren, gdzie występuje większe prawdopodobieństwo obecności tych pajęczaków.

Ukąszenie kleszcza i co dalej? Postępowanie po ugryzieniu kleszcza.

3. Jak się zabezpieczyć przed kleszczami?

Choć wizja spotkania z „kleszczem gigantem” może brzmieć niepokojąco, istnieje kilka sprawdzonych sposobów, które mogą pomóc zminimalizować ryzyko ukąszenia – niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z rodzimymi kleszczami, czy z gatunkiem egzotycznym:

1. Odpowiedni ubiór:

• Podczas spacerów w terenie, na którym potencjalnie mogą przebywać kleszcze, warto założyć długie spodnie i buty zakrywające kostki, a także koszulę czy bluzkę z długim rękawem.
• Dzięki temu ograniczamy pajęczakom dostęp do skóry, zwłaszcza w okolicach nóg, kostek i nadgarstków.

2. Stosowanie środków odstraszających:

• Na rynku istnieje szereg preparatów (m.in. w formie sprayu lub żelu) przeznaczonych do stosowania na skórę oraz na odzież.
• Pamiętajmy, by korzystać z nich zgodnie z zaleceniami producenta.

3. Dokładny przegląd ciała:

• Po powrocie z lasu czy łąki dobrze jest obejrzeć całe ciało, a zwłaszcza miejsca, w których skóra jest cieńsza i lepiej ukrwiona, m.in. za uszami, w zgięciach kolan, pod pachami, w okolicach pasa.
• Szybka reakcja może okazać się kluczowa w kontekście dalszego postępowania.

4. Szybkie i właściwe usunięcie kleszcza:

• Jeśli już dojdzie do ukąszenia, najlepszym rozwiązaniem jest usunięcie pajęczaka pęsetą bądź specjalnym przyrządem, starając się nie naruszyć jego odwłoku.
• Po wyjęciu kleszcza miejsce ukąszenia warto przemyć środkiem odkażającym.

6. Jak bezpiecznie cieszyć się naturą?

Zarówno kleszcze występujące w Polsce od dawna, jak i te egzotyczne, jak Hyalomma, stanowią wyzwanie dla miłośników pieszych wędrówek i spędzania czasu na świeżym powietrzu. Jednak świadome planowanie i podstawowe zasady bezpieczeństwa mogą sprawić, że nie będziemy musieli rezygnować z ulubionych aktywności.

1. Wybieraj odpowiedni moment:

• Jeśli planujesz dłuższe wycieczki w okresie, gdy aktywność kleszczy jest zwiększona (wiosna, lato, wczesna jesień), rozważ spacer w godzinach, kiedy roślinność może być mniej wilgotna.
• Wcześnie rano lub wieczorem kleszcze mogą być bardziej aktywne ze względu na niższą temperaturę powietrza – warto mieć to na uwadze.

2. Zadbaj o zwierzęta:

• Posiadacze psów, kotów czy koni powinni szczególnie dbać o zabezpieczenie czworonogów przed kleszczami.
• Rekomendowane są obroże przeciwkleszczowe, odpowiednie krople lub konsultacja z weterynarzem, by dobrać środki przeznaczone dla danego gatunku zwierząt.

3. Odpoczynek w sprawdzonych miejscach:

• Unikaj dzikich, niedostępnych fragmentów łąk lub zarośli, w których roślinność sięga daleko ponad kostki.
• Jeżeli planujesz piknik, rozkładaj koc w miejscach często uczęszczanych i zadbanych, co nie tylko uprzyjemni pobyt, ale też zmniejszy ryzyko natknięcia się na kleszcze.

Siła natury w walce z boreliozą.

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów roślinnych, jednak Borelyma to pierwszy w Polsce suplement diety stworzony z myślą o osobach szukających wsparcia w sezonie wysokiej aktywności kleszczy, oparty na standaryzowanych ekstraktach roślinnych, takich jak rdestowiec japoński, znany z wysokiej zawartości naturalnych polifenoli, w tym resweratrolu. To unikatowa formuła, która łączy holistyczne podejście, jakość surowców i nowoczesną fitoterapię – dla tych, którzy chcą świadomie wspierać swój organizm w kontakcie z naturą.

Informacje podane na tej stronie służą wyłącznie celom edukacyjno-informacyjnym i nie powinny być użyte do diagnozowania lub leczenia jakiejkolwiek choroby czy schorzenia. W przypadku konieczności diagnozy lub leczenia należy skonsultować się z lekarzem.

Bibliografia:
1. Chitimia-Dobler, Lidia, et al. "Imported Hyalomma ticks in Germany in 2018." Parasites & vectors 12 (2019): 1-9.
2. Kumar, Binod, Haranahally Vasanthachar Manjunathachar, and Srikanta Ghosh. "A review on Hyalomma species infestations on human and animals and progress on management strategies." Heliyon 6.12 (2020).
3. Bonnet, Sarah I., et al. "An update of evidence for pathogen transmission by ticks of the genus Hyalomma." Pathogens 12.4 (2023): 513.
4. Lonser, Paweł, et al. "Borelioza w praktyce lekarza POZ." Lekarz POZ 9.4: 226-231

Właścicielem, administratorem i wydawcą sklepu internetowego Herbeo.pl jest Herbal Pharmaceuticals Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie, Rynek Główny 28, 31-010 Kraków, tel. 12 356 56 44, zarejestrowaną przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, XI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000691511, kapitał zakładowy w wysokości: 120 000 zł, NIP: 6762535004.

Korzystanie ze sklepu internetowego jest bezpłatne. Zamieszczone w nim informacje, opisy ofert, zdjęcia, teksty, artykuły oraz wszystkie dane nie mogą być kopiowane (zarówno w całości jak i w części), powielane ani zmieniane bez uprzedniej pisemnej zgody Herbal Pharmaceuticals Sp. z o.o., zgodnie z ustawą z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 z późniejszymi zmianami).