Menopauza to naturalny proces w życiu każdej kobiety, w trakcie którego może dochodzić do rozwoju poważnych problemów zdrowotnych i chorób. O jednej z nich mówi się, że jest "cichym złodziejem", ponieważ nie daje o sobie znać do momentu wystąpienia złamania. To osteoporoza. Czy po menopauzie istnieje większe ryzyko wystąpienia osteoporozy i czy istnieje sposób, aby jej zapobiec?
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia, osteoporoza to choroba metaboliczna szkieletu, która cechuje się zmniejszoną masą kości, pogorszoną mikroarchitekturą tkanki kostnej, co finalnie doprowadza do zwiększonego ryzyka złamań. Za kryterium diagnostyczne uznano pomiar gęstości kości (BMD), który obecnie służy jako parametr oceny ryzyka złamań. Zgodnie z danymi Poradni Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki, aż u 32% kobiet została rozpoznana osteoporoza w okresie okołomenopauzalnym na podstawie badania kości przedramienia, a na podstawie badania kręgosłupa u 12,5% kobiet. Szacuje się, że w Polsce na osteoporozę cierpi 2 mln osób, a aż 6 mln jeszcze nie usłyszało diagnozy.
Osteoporozę możemy podzielić na dwa typy:
- pierwotną, która spowodowana jest pogorszeniem wchłaniania witaminy D3, a także pogorszeniem aktywności komórek krwiotwórczych. Jest naturalną konsekwencją starzenia się układu kostnego i najczęściej rozwija się u kobiet w okresie menopauzy i mężczyzn po 45 roku życia.
- wtórną, za której rozwój odpowiadają inne występujące choroby współtowarzyszące, takie jak cukrzyca, nadczynność tarczycy lub przytarczyc, choroby przewodu pokarmowego z pogorszeniem wchłaniania, lub niektóre leki.
Za najczęstszy typ osteoporozy uznaje się osteoporozę pierwotną, który stanowi do 70% przypadków zachorowań i najczęściej rozwija się u kobiet po okresie klimakterium.
Jak dochodzi do rozwoju osteoporozy?
Kości to tkanki, które przez cały okres życia ulegają przebudowie pod wpływem oddziałowujących na nie sił – masy ciała, obciążenia, rodzaju wykonywanej pracy, czy stylu życia. Stare tkanki są resorbowane, a na ich miejscu pojawiają się nowe, tworzone przez osteoblasty. Harmonijny przebieg procesów niszczenia oraz budowania kośćca warunkuje zdrowie układu szkieletowego. W momencie zachwiania tego procesu dochodzi do braku równowagi na ścieżce tworzenia i niszczenia, co może doprowadzić do utraty masy kostnej, czyli osteoporozy. Przyczynia się to do zwiększonego ryzyka złamań, nawet po niegroźnym upadku lub urazie. Jakie kości najczęściej ulegają złamaniom?
- odcinki kręgosłupa,
- szyjki kości udowej,
- kości przedramienia.
Menopauza, a osteoporoza
W przebiegu menopauzy następuje naturalne i stopniowe wygaszania czynności hormonalnej jajników, które prowadzi do obniżenia poziomu hormonów żeńskich w organizmie. Spadek hormonów, takich jak estrogeny, powoduje wystąpienie nieprzyjemnych objawów w przebiegu klimakterium, ale także prawdopodobnie ma wpływ na zachwianie regulacji metabolizmu kostnego. Badania donoszą, że niższy poziom hormonów żeńskich predysponuje do wystąpienia patologicznych złamań kości w przyszłości. Dzieje się tak, ponieważ estrogeny wykazują wpływ na kostną przebudowę organizmu, zmieniając jej tempo, a także zwiększając ilość reaktywnych form tlenu w tkance kostnej. Według badań proces resorpcji kości zostaje znacznie spowolniony już po 5 latach od wystąpienia menopauzy, co skutkuje wzrostem ryzyka wystąpienia osteoporozy.
Czynniki, które przyspieszają rozwój osteoporozy
W leczeniu osteoporozy zazwyczaj stosuje się farmakoterapię oraz odpowiednie ćwiczenia. Warto jednak pamiętać, że istnieją pewne czynniki, które przyczyniają się do zwiększonej resorpcji kości. Zaliczamy do nich:
- palenie tytoniu,
- wiek (>50 roku życia),
- płeć kobieca,
- nieprawidłowa dieta,
- wypadki i długotrwałe unieruchomienie kości,
- siedzący tryb życia,
- choroby współistniejące,
- menopauza.
Jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia osteoporozy?
Istnieją realne i skuteczne sposoby, które mogą minimalizować ryzyko wystąpienia osteoporozy w okresie postmenopauzalnym:
- Ogranicz spożycie alkoholu, kawy i mocnej herbaty – mogą one wpływać na zaburzenie odbudowy kości, a także zmniejszyć ich gęstość.
- Zadbaj o aktywność fizyczną – aktywny tryb życia i codzienny ruch działa protekcyjnie na kości, zapobiegając nadmiernej utracie ich gęstości. W celu profilaktyki osteoporozy, WHO zaleca trzy etapową aktywność, która zaangażuje całe nasze ciało – ćwiczenia siłowe, wytrzymałościowe oraz ćwiczenia koordynacyjno-rozciągające.
- Zadbaj o odpowiednią podaż wapnia i witaminy D - wraz z wiekiem przyswajalność wapnia w przewodzie pokarmowym ulega zmniejszeniu. Warto zadbać o odpowiednią podaż witaminy D, która poprawia jego przyswajalność, a także ma wpływ na regulację odpowiedniej budowy i funkcjonowania tkanki kostnej. W Polsce z uwagi na małą liczbę dni słonecznych niedobory witaminy D są powszechne. Zalecana jest suplementacja dostosowana do indywidualnych potrzeb preparatem, który wykazuje wysoką stabilność, np.:<klik Wit d w oleju z czarnuszki>
- Wprowadź do swojej diety fitoestrogeny – to naturalne związki bioaktywne, które strukturalnie podobne są do estrogenów produkowanych przez kobiecy organizm. Znajdują się m.in. w czerwonej koniczynie, szałwii oraz koprze. Standaryzowane ekstrakty bogate w fitoestrogeny znajdziesz w preparacie EstroBalans, który został stworzony dla Kobiet, w celu złagodzenia nieprzyjemnych objawów menopauzy. Chcesz dowiedzieć się więcej? Dowiedz się więcej o EstroBalans.
Informacje podane na tej stronie służą wyłącznie celom edukacyjno-informacyjnym i nie powinny być użyte do diagnozowania lub leczenia jakiejkolwiek choroby czy schorzenia. W przypadku konieczności diagnozy lub leczenia należy skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia:
Janiszewska M. et al., Osteoporoza jako problem społeczny – patogeneza, objawy i czynniki ryzyka osteoporozy pomenopauzalnej, Probl Hig Epidemiol 2015, 96(1): 106-114
Sewerynek E., Stuss M., Obowiązujące wskazania do prewencji i leczenia osteoporozy pomenopauzalnej — choroby miliona złamań, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016, tom 1, nr 2, strony 45–55
https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/rola-ruchu-i-zasady-programow-usprawniania-w-osteoporozie/